Sahada, Salonda, Masada Brezilya

Bu yazı, 23.11.2012 tarihli soL Gazetesi'nde yayınlanmıştır.

Sahada, Salonda, Masada Brezilya

Geçtiğimiz Pazar Günü Tayland’da düzenlenen Futsal FIFA Dünya Kupası’nı, finalde İspanya’yı 2. uzatma devresinin sonunda 3-2 mağlup eden Brezilya kazandı. Bu, 7. düzenlenen organizasyondaki 5. zaferleri. Böylece, son iki turnuvada zirveye çıkan İspanya’ya kaptırdıkları ünvanlarını da geri almış oldular.

Salon futbolunun doğum yeri Latin Amerika, 1930’lu yıllarda neredeyse eş zamanlı olarak Montevideo ve Sao Paolo’daki YMCA salonlarında oynanmaya başlıyor. (Açılımı Young Men’s Christian Association olan ve dünya çapında Hristiyanlığın değerlerini yaymayı amaçlayan- hadi 70’li yılların ünlü şarkısını da anımsayalım- bu oluşum, Basketbolun da icat edildiği yer) Birkaç farklı kaynak, futsalın Brezilya’da gelişmesinin en önemli nedeni olarak, futbolun çok sevildiği bu gelişmekte olan ülkede, o yıllarda bu sevgiyi karşılamaya yetecek miktarda geniş çim saha bulmanın zorluğunu gösteriyor.

İlk defa bir futsal karşılaşması izleyen dikkatli bir futbolsever, bu sporun önde gelen temsilcisinin Brezilya milli takımı olmasına şaşırmayacaktır. Top kontrolünün ayak içiyle değil, topa basarak sağlandığı, rakibi geçebilmek için hız ve fizik gücünden ziyade, ince bileklere ve kıvraklığa sahip olunması gereken, topun nadiren havalandığı ve hokeydeki gibi yerde kayarak ilerlediği bu müstesna branşta elbette Horst Hrubesch’ler değil, Latin Amerikalılar başarılı oluyor. 2012 Dünya Kupasının parlayan oyuncuları da, yaşlı kurt Falcao, Neto ve Fernandinho gibi sarı-yeşil formayı terletenlerle, gol krallığında ilk iki sırayı alan ve Rusya ve İtalya adına oynayan Brezilyalılar. Futsalın Brezilya’daki popülerliği, bir göstergede futbolun dahi üstüne çıkıyor; bu spor, ülkede en çok oyuncusu olan dal.

Futbolun bilinen bir başka türevi de plaj futbolu. Bu branşın da Rio plajlarından neşet ettiğini biliyoruz. İngiliz Yazar Alex Bellos’un Futebol: Brezilya Tarzı Yaşam (Literatür Yayınları, çev. Çiğdem Özüer, 2003) başlığını taşıyan kitabı ise, futbol literatürünün en eğlenceli metinlerinden birisi olmasının yanısıra, meşin yuvarlaktan ilham alan başka oyunların da ülkedeki öyküsünü anlatıyor. Yetmişli yıllarda ismini duyuran ve maç sonunda hurdaya çıkacak olan arabalarla oynanan “Otobol” bunlardan bir tanesi. Oldukça masraflı bir oyun olduğundan, dünya çapındaki enerji krizinin kurbanı olmuş ve ömrü pek kısa sürmüş. Bir başka ve çok daha ucuz futbol türevi olan Futebol de Botao ya da Düğme Futbolunu ise, çocuklar mahallelerinde icat etmişler ve bu oyun günümüze kadar gelebilmiş. Bir diğer adıyla Masa Futbolu, diktörtgen bir masa üzerinde, iki oyuncu tarafından, düğmeler ya da yuvarlak diskler ve minik bir topla oynanıyor ve ülkede oldukça ciddiye alınıyor. Bazı eyaletlerde federasyonları, yaş kategorilerine ayrılmış turnuvaları ve hatta, oyuncuların bağlı oldukları takımları var. Bizim okul sıralarında, bozuk paralarla oynadığımız oyunu çağrıştırsa da, internet üzerinden yapılacak bir “futebol de mesa” aramasıyla, basit bir çocuk oyununun nasıl geliştirilebildiğini izlemek mümkün.

Yanlış bir karar verdiği düşünülen dünya çapındaki bir futbol hakeminin evinin, bir “haberci” tarafından basıldığı, bu hakemin kişisel yaşamının bütün ayrıntılarının televizyon kanallarında  harlanan dedikodu kazanlarında kaynatıldığı güzide ülkemizin spor kamuoyuna, bu işin özünde bir oyun olduğunu hatırlatma amacıyla kaleme alınmış bir yazıyı okudunuz.
Fotoğrafı fifa.com'dan aldım, linktede final maçının gollerini görebilirsiniz. Bir kez daha, Brezilyalı spikerlerin, rakip gol attığında dahi nasıl coşkulu biçimde anlatımını sürdürdüğünü görüyoruz. Bizde ise malum "aman, yapmayın çocuklar.... yapmayın.... maalesef..." den ibaret oluyor duyduğumuz sözcükler.

Celtic Trust

*Bu yazı, 17.11.2012 Tarihli soL'da yayınlanmıştır.

Alternatif bir Futbol Yönetimi Arayışı: Celtic Trust

Geçtiğimiz hafta Glasgow Celtic tarihe geçecek bir galibiyet aldı Barcelona karşısında. Öyle ya, 2. yarıda yalnızca 47 saniye topa sahip olup, bu sürede bir de gol atarak, futbol ve istatistik arasındaki sancılı ilişkinin en çarpıcı örneğini sundular. Maçtan bir gün önce 125. yaşına giren kulüp, taraftarlarına daha güzel bir hediye veremezdi.

Elbette bu galibiyeti, önceki yazımda ismini anmakla yetindiğim Celtic Trust isimli oluşumun çabalarına bağlamak gibi bir niyetim yok! Yine de, 1999 yılında kurulan ve kendisini, “küçük hissedarların ve taraftarların çıkarlarını koruyan bir organizasyon” olarak nitelendiren birliğe değinmenin yararlı olacağını düşünüyorum, özellikle 13 Kasım Salı Günü soL’da yayınlanan Adana Büyükşehir Belediyesi “Spor” Fonu hakkındaki haberi okuduktan sonra.

Trust kurucuları, spor kulüplerinin herhangi bir ticari kuruluş olarak değerlendirilemeyeceğini, bunların sosyal kuruluşlar olduğu ve bilhassa Celtic’in, Glasgow’daki İrlandalı göçmenlerin sorunlarıyla ilgilenmek amacıyla kurulan bir kulüp olduğuna dikkat çekiyor. Trust’un hikayesi ise, 90’lı yıllarda Fergus Mc Cann isimli bir yatırımcının kulübün çoğunluk hissesini elde etmesi ancak bunun bir kısmını taraftarlara küçük parçalar halinde satmasıyla başlıyor. İlk etapta 10,000’in üzerinde taraftar küçük hissedar haline geliyor ve Mc Cann, 5 yıllık bir sürenin sonunda bütün hisselerini, finansal kuruluşlardan ziyade bireylere cazip gelecek bir plan çerçevesinde satıp kulüpten ayrıldığında, bireysel hissedarların toplam sermayesinin oranı, %50’yi aşıyor.

Trust tam da bu dönemde, bireysel hissedar-taraftarları bir çatı altında bir araya getirmek ve kulüp yönetimi üzerinde söz sahibi olmak amacıyla kuruluyor. Trust’a üye olmak için hissedar olmak gerekmiyor ancak üye olunca, üzerinde Trust yazan kulüp hisselerine de ortak olunuyor.

Peki bütün bunlar ne anlama geliyor?

Taraftarlar ne kazanıyor, kulüp daha mı iyi yönetiliyor? Önce olumlu sayabileceğimiz kısımdan başlayalım. Celtic’in ezeli rakibi Rangers’ın eski başkanı “Sir” David Murray 2000 yılında bir mülakatta, “Celtic’in harcadığı her 5 pounda karşılık biz 10 harcayacağız!” demiş ve bu sözünü tutmuştu. Yukarıda andığımız Mc Cann’in yönetimindeki Celtic ise, kulüpteki taraftar hisselerini arttırmanın yanısıra, transferde tutumlu davranmış, Parkhead’in kapasitesini arttırmış ve kulübü mali açıdan daha rahat bir noktaya taşımıştı. Rangers’ın geçen yıl likide edildiğini ve kulübün 4. Lig’de hayatına devam ettiğini hatırlatalım. Bunun yanı sıra, Celtic Trust, polisin taraftarlara saygılı davranması, deplasman yolculuklarının daha rahat geçmesi, hem iç hem dış sahada biletlerin fahiş fiyatlardan satılmaması gibi konularda da çalışmalar yapıyor.

Madalyonun diğer tarafına gelince, her ne kadar şu anda Celtic kulübünde yaklaşık 29,000 bireysel hisse bulunsa da- Trust’un internet sitesinden aktaralım- bunlardan yalnızca 2,000 kişi herhangi bir genel kurul ya da toplantıda oy kullanmış durumda. Bir başka deyişle, kulüpte hisse sahibi olmak, söz sahibi olmak anlamına gelmiyor. Öte yandan, kulübün resmi sitesi celticfc.net’ten öğrendiğimize göre, 2012 Haziran sonu itibariyle, ticari kuruluşların ve %3’ten daha fazla sahipliği olanların toplam oranı %60’ları bulmuş durumda.

Kapitalizm koşullarında, hele günümüzün finans tekellerinin hükmettiği dünyasında taraftarların kulüp yönetimlerinde etkin hale gelebilmeleri hiç de kolay değil. Ancak mücadeleden de vazgeçmemek gerekiyor.

Gastedeki yazıya bir ek yapayım: Yazının başındaki fotoğraf ve üstteki fotoğraf, geçtiğimiz yıl Celtic taraftarının öncülüğünü üstlendiği "Fans Against Criminalisation" kampanyasından. Geçen yıl sağcı Scottish National Party hükümeti, bizdeki "Sporda şiddet yasası" benzeri bir yasa geçirdi parlamentodan. Celtic taraftarları, epey çaba göstermelerine rağmen engel olamadılar bu yasaya. Yasanın, taraftarları "kriminalize" gruplar olarak göstermesinin yanısıra, özel olarak "irlandalı" kimliklerini ifade etmelerine de engel olacağından endişe ediyorlar.

Rangers’ın Çöküşünün Ardından İskoç Futbolunda Son Gelişmeler

*Bu yazı, 09.11.2012 tarihli Sol Gazetesi'nde yayınlanmıştır.

Rangers’ın Çöküşünün Ardından İskoç Futbolunda Son Gelişmeler

Futbol işlerinde bağımsız, dışişlerinde Birleşik Krallık’a bağımlı- ki bağımsızlıklarını kazanma yoluna artık resmen de girmiş bulunuyorlar- olan İskoçların, güneydeki komşularının sahip olduğu ihtişamda bir ligleri olmasa da, en az onlar kadar köklü bir futbol tarihinin mirasçıları oldukları su götürmez bir gerçek. Dünyanın en eski 2. futbol federasyonu, Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası’nın ilk kez Britanya’ya taşınması(Celtic-1967), milli stadyumları Hampden Park’ta kırılan ve yeni güvenlik kuralları altında bir daha tekrarlanması imkânsız olan seyirci rekorları gibi ünvanlar hep “ekose etekliler”e ait.

Öte yandan, İskoçya’nın Premier Ligi (SPL)nin görünümü, geçtiğimiz yıl patlak veren krizin sonucu olarak büyük ölçüde değişmiş durumda. Ligin 2 iddialı takımından birisi olan Glasgow Rangers, mali gerekçelerden ötürü SPL’den atıldı ve ufak bir isim değişikliğiyle, SFL olarak kısaltılan ligin 3. kümesinde(bir başka deyişle 4.Lig) mücadelesine devam ediyor. Bu gelişmeler, ticari değerinin yüksek oluşundan ötürü “Old Firm” olarak adlandırılan Celtic-Rangers derbisinin ve bu iki takımın şampiyonluk yarışının en iyi ihtimalle 2015 yılına kadar izlenemeyeceğini gösteriyor. Bu da SPL’nin yayın hakları anlaşması yinelenirken, belki Celtic’i değil ama ligin diğer takımlarını endişeye düşürecek ölçüde bir gelir kaybına mahkum edebilir. Celtic açısından ise durum biraz daha farklı, önümüzdeki yıllarda İskoçya’dan bir başka Şampiyonlar Ligi katılımcısı çıkmazsa, Avrupa futbolunun bu büyük pastasından alacakları payı paylaşmak durumunda kalmayacaklar. Kulübün bu süreçteki kazancı, kaybından daha fazla bile olabilir.

Rangers Taraftarları Ne Yapıyor?

Peki, pre-endüstriyel futbolun cefakârları, endüstriyel futbolun ise müşterisi olan taraftarlar bu gelişmelere nasıl tepki veriyor? Rangers taraftarları, geçtiğimiz yıl Birleşik Krallık’ın vergi otoritesi, Her Majesty’s Revenue and Customs (HMRC) tarafından kulüplerine yaklaşık 75 milyon Poundluk bir borç faturası çıkartılmasıyla başlayan süreçte, seslerini duyurmaya çalıştılar. Nisan ayında, henüz Rangers ligden atılmamışken, binlerce taraftar Hampden Park’a yürüdü, bütün taraftarları gidişata engel olmaya çağırdı. Eski bir Rangers oyuncusu olan John Brown da yaz aylarında bir çıkış yaparak taraftarlardan, takımı Sevco isimli fona bırakmamak için, SFL 3. liginde oynanacak sezonun kombine biletlerinden almamaya çağırdı. Kendi cebinden 40 bin£’u bir fona yatırıp, zengin iş adamları ve eski futbolcuları da benzer bir katkıyı, taraftarların adına yapmaya çağırdı. Brown’un yeterince planlanmamış bu girişimi sonuç vermedi ve Rangers, yeni mali ve idari yapısı ve yetenekli gençlerden oluşan kadrosuyla, alt liglerde görülmemiş bir gişeyle iç saha maçlarını oynamaya devam ediyor. Kısacası, Rangers taraftarları şimdilik arka planda kalarak “Feda” demeyi tercih etmiş durumdalar. Geçtiğimiz hafta da nihayet liderliğe yükseldiler.

Taraftarlara Kulüp Yönetimlerinde Yer Yok mu?

Bu soruya henüz olumlu bir cevap vermek güç. Ancak 90’lı yıllarda Ada’da kurulan ve 2000’li yıllarda Avrupa’ya da açılan Supporters Direct adlı oluşum, mevcut düzenin sınırları içinde, alternatif bir futbol yönetimi için çalışmalarını sürdürüyor. Örneğin, bu oluşumun şemsiyesi altında kurulan Celtic Trust, yeşil-beyazlı yoncaya gönül verenlerin, kulüp yönetimlerinde hisse ve dolayısıyla söz sahibi olmasını hedefleyen bir hissedarlar birliği.

Önümüzdeki haftalarda bu girişimleri ele almaya çalışacağım.

Maraton Güzü

*Bu yazı, 02.11.2012 tarihli Sol Gazetesi'nde yayınlanmıştır. İnternetten bulduğum bu güzel fotoğraf için, uçan yurttaşımıza ve bu kareyi yakalayan arkadaşına teşekkür ederim. 

Maratonun Güz Mevsimi

İnsan dayanıklılığının simgesi, atletizmin ve olimpiyatların sembol branşı Maratonun sonbahar sezonu, Kıta Avrupasını etki altında bırakan “zamansız” soğuklardan etkilense de, takvimine uygun bir biçimde devam ediyor. Geçtiğimiz Pazar günü Frankfurt’ta koşulan ve Uluslararası Atletizm Kuruluşları Federasyonu (IAAF) altın etiketine sahip yarış, hava sıcaklığının 3 ^oC’yi ancak bulabildiği koşullarda gerçekleşti. Erkekler dünya rekortmeni olan Kenyalı Patrick Makau 34.km’de, Ethiyopyalı Deressa Chimsa’nın 50 metre gerisine düşmesine rağmen, son 3 kilometreye girilirken tekrar ele aldığı liderliği bir daha bırakmadı; derece: 2:06:08. Kadınlar yarışını ise, 10 km.den daha uzun erimli ilk yarışını koşan Ethiyopyalı Meselech Melkamu kazandı.

2012 Olimpiyat oyunlarının ertesine denk gelen bu yarışların, yeni bir dünya rekoruna sahne olması beklenmiyor. Gerçekten de, bir maratoncunun bir yarıştan sonra, yeni bir yarışa fiziksel olarak hazırlanması için haftalar hatta aylar gerekebiliyor. Buna rağmen, bu haftasonu koşulacak New York ve 11 Kasım Pazar Günü koşulacak İstanbul Avrasya Maratonlarına gelene kadar, heyecanlı yarışlar da olmadı değil. Son eylül sabahı düzenlenen Berlin Maratonu’nu erkekler yarışında, ilk iki sıradaki atletin finiş çizgisini omuz omuza geçişine tanık olduk. İki Kenyalıdan Mutai’nin, 1 saniyelik bir farkla Kimbetto’yu geride bıraktığı yarışın yüksek temposu, son birkaç kilometrede de devam etseydi, Mutai, Boston’daki derecesiyle kıramadığı Dünya Rekorunu pekâla, düz pistiyle rekorlara ev sahipliği yapmakla ünlenmiş olan Berlin’de kırabilirdi (Mutai, 2011 Boston’da şu ana kadar koşulan en hızlı maratonu koşmuş olsa da, bu derecesi, bu parkur IAAF rekor kriterlerini karşılamadığı için, rekor olarak tescil edilmedi).

Avrasya Maratonu Bu Yıl “Altın” Etiketli

İstanbul’da 34. gerçekleştirilecek olan Avrasya Maratonu, bu yıl IAAF’in “Altın” etiketli yarışlar kategorisine dahil edildi. Bu terfi, bu yıl İstanbul’da Maraton dünyasının “elit” tabiriyle anılan atletlerinin izlenebilmesi anlamına geliyor. Bir atletin elit kategorisine girebilmesi için, sözkonusu yarıştan 36 ay öncesine uzanan bir zaman dilimi içerisinde, IAAF tarafından belirlenen derece barajından daha hızlı bir yarış koşması, ya da son dünya şampiyonası ya da olimpiyat oyunlarında ilk 20 içerisinde yer almış olması gerekiyor. Güncel barajının erkeklerde 2:10:30 ve kadınlarda 2:28 olduğu düşünülürse, bu yıl erkeklerde 2:10’un altında bir derecenin geleceğini ve böylece parkur rekorunun kırılacağını öngörebiliriz (Kadınlarda ise, 2:28’in altında dereceler zaten elde edildi İstanbul’da). Peki dünya rekoru gelir mi? Parkur, yeditepeli şehrin inişleri ve çıkışlarıyla bezeli; mevsimin yağışlara gebe olduğu da malum. Bu şartlar da bir dünya rekoru için dostane bir atmosfer yaratmıyor.

Ahalinin Maratonu

Halk Yürüyüşü (8km.) bu yıl da Altunizade Köprüsü’nden başlayacak ve köprü geçildikten sonra, İnönü’de son bulacak. Geçtiğimiz yıllardan akıllarda kalan bazı görüntüler: Keyfine düşkün katılımcıların, kalabalığın etkisiyle sallanan köprünün üzerinde piknik yapmaları, engelli yurttaşlar, öğrenciler, termik santral karşıtlarının taleplerini dile getirmeleri, Çorumlu işadamlarının davul-zurna eşliğinde yürümeleri (sonuncusu için ekşisözlük’ten afrozist’e teşekkürler). Katılımcı sayısı bu yıl 80 bin ile sınırlanan yürüyüş, İstanbul’un kayda değer sosyal etkinliklerinden birisi olarak ilgi görmeyi hak ediyor.

Sinan Odabaşı.