Ukrayna’da Sağ Kroşe

Ukrayna’da Sağ Kroşe

Ukrayna’daki milliyetçi muhalefetin öne çıkan siyasi figürü olan Doktor Demir Yumruk lakaplı Vitali Klitschko (Kliçko), eski bir profesyonel boksör. Diğer spor branşlarının aksine, boksörlerin başına profesyonel takısı getirildiğinde bu hem olimpiyatta yarışamadıkları anlamına geliyor, hem de bu boksörlerin televizyon şovları ve yüksek bahislerle spor niteliğini giderek kaybeden bir performansın icracıları olduğu çağrışımını yapıyor. Güçlü erkeklerin dövüşerek biraz kendilerinin para kazandığı ama çoğunlukla da başkalarına para kazandırdıkları bir gösteri de, mafya benzeri yapıların her zaman ilgisini çeker.

Kliçko ve Rybalko'nun yarenlik günlerinden bir anı.

Kliçko, bu dövüş sporlarının Türkiyeli takipçilerinin de tanıdığı, bu alanda çok sayıda maç (47’de 45!) ve ünvan kazanıp hatırı sayılır servet edinmiş birisi. Gerek boks kariyeri süresince, gerekse birkaç yıl önce atıldığı ve günümüzde de UDAR (vuruş ya da bağlama uygun biçimde kroşe olarak çevrilebilir) Partisinin liderliğiyle sürdürdüğü politik yaşamında, suç örgütlerinin üyeleriyle kurduğu yakın ilişki nedeniyle eleştirilmiş. Bunlardan en çok konuşulanı, 2005 yılında bir silahlı saldırı sonucunda öldürülen Viktor Rybalko ile olan yakınlığı. Müteveffa dazlak Rybalko ile dostane mizansenlerin fotoğraflandığı birçok kare olmasına rağmen, Rybalko’nun, 1990’lı yılların kaotik ortamında insanları haraca bağlarken kendisi ve kardeşini “kas gücü” olarak kullandığına dair suçlamaları her defasında reddetmiş Kliçko. Bu arada Rybalko’nun yönetmekte olduğu suç örgütünün ölümünden sonra Savlohova isimli bir çete tarafından sürdürüldüğü biliniyor. Bu çetenin bir üyesi olan Sergei Kotenko, şu anda sağ kanat muhalefete yakınlığıyla bilinen kadın gazeteci Tetyana Chornovol’un feci şekilde dövülmesi olayının baş şüphelisi olarak tutuklu. Chornovol’un dövülmesi, Kiev’den gelen haberler arasında dünya kamuoyunun en çok dikkatini çeken olaylardan birisiydi ve hükümet çevreleri olayın olağan şüphelisi olarak ilan edilmişlerdi. Olay 24 Aralık’ı 25’e bağlayan gece, Chornovol mütevazı arabasıyla yolda giderken bir Porsche Cayanne Turbo tarafından sıkıştırılıp, sonrasında da arabadan indirilip dövülmesiyle yaşanmıştı. Kotenko, bu aracın sahibi olduğu için baş şüpheli durumunda.

Bu yürüyüş 2. Dünya Savaşı dönemindeki Nazi İşbirlikçisi Stepan Bandera'nın doğumgünü kutlamasından, 3 parmaklı sarı bayraklar, aşırı sağ Svoboda partisinin, kırmızı siyah bayraklarsa bir başka aşırı sağ koalisyonun. Svoboda son seçimlerde %12 oy almış. 

Bu kadar çok karakterden oluşan politik-polisiye öyküyü burada noktalayıp, bu ünlü sporcuyu– her ne kadar profesyonel boksun bir spor olarak nazarımda bir kıymeti olmasa da, “bu spor değildir” yargısında bulunmayı kendime hak görmüyorum- incelemeye devam edelim. Bazı anketler Kliçko’yu, bir sonraki seçimler için mevcut Devlet Başkanı Yanukovich’in karşısındaki aday adayları arasında en popüler olanı olarak gösteriyor. Kliçko’nun destekçileri de, kendisinin mafya bağlantısı ve son olarak da Chornovol’un dövülmesi olayıyla ilişkilendirilmesinin de, bu popülerliği azaltmak isteyen hükümetin girişimi olarak değerlendiriyorlar. Kliçko’nun kişiliği üzerinde yorumlar da muhtelif. Kısa bir internet araması sonucunda Doktora derecesine sahip bir boksör olarak ilgi çektiğini de okuyabiliyorsunuz, tam anlamıyla bir “kazma” olduğu ve konuşmalarının içerikten yoksun olduğu yorumlarını da. Kliçko’nun Almanya geçmişi de onun için bir paradoks oluşturuyor. Sporculuk yaşamının önemli bir bölümünü Almanya’da geçirmiş, hatta Almanya’nın sivillere verdiği en yüksek ünvan olan Federal Nişan’a da layık görülmüş. Öte yandan, Ukrayna yasalarının devlet başkanı olmak için seçimden önce belirli bir süre Ukrayna’da yaşamış olma şartını koşması ve Kliçko’nun bu şartı karşılayamıyor oluşu önemli bir engel. Ayrıca, Almanya’da yaşadığı yıllarda kazandığı milyonların vergisini çoğunlukla Almanya’da ödemiş olması da siyasi popülaritesini azaltan bir etken. Ukrayna politik arenasındaki en önemli çekişmede tarafını şaşırtıcı olmayan biçimde AB’den yana koyan hatta NATO’yla işbirliğini de savunan boksör, kendisini yakın bir zamana kadar, ülkemizde de sıkça duyduğumuz bir ifadeyle söylersek “herkesi kucaklayan” bir siyasetçi olarak tanıtmaya çalışıyordu. Geçtiğimiz günlerdeyse, önceden yakın gözükmekten imtina ettiği, “Euromaidan” olarak anılan muhalefetin aşırı sağ hatta neo-nazi kanadıyla birlikte aynı kürsüyü paylaşarak ittifak yapacaklarının sinyalini verdi. 2013 yılında istifa etmek zorunda kalan bir başka eski dövüş sporcusu-mafya şüphelisi, Bulgaristan eski Başbakanı Boyko Borisov’dan sonra, benzer bir kariyere sahip olan Kliçko’nun bir başka post-20.yy sosyalist ülkesinde iktidar mücadelesi bakalım nasıl sonuçlanacak.

Not: Bu yazı için ku opendemocracy.net, Russia today, Der spiegel ve İngiliz gazeteci Graham W. Philips gibi farklı görüşlerden yararlandığımı belirtmek isterim.